LENFÖDEM NEDİR?
Sıvı ortamında yer alan hücrelerimizin içinde bulunduğu sıvıya lenf sıvısı adı verilir. Bu sıvının vücuttaki miktarını dengeleyen sisteme lenfatik sistem adı verilir. Lenfatik sistemde, kan dolaşım sisteminde olduğu gibi, dolaşımı kolaylaştıracak kalp ve atardamar benzeri bir mekanizma yoktur. Bunun yerine, lenf sıvısının, lenf kanalları üzerindeki dolaşımı kas hareketleri ile yani günlük yaşantımızdaki hareketlilikle sağlanır. Fakat vücudumuzda biriken lenf sıvısı miktarı lenfatik sistemimizin taşıyabileceğinden fazla olursa yani lenf dolaşımı bir noktada kesintiye uğrarsa lenf sıvısı dokularımızda birikmeye başlar ve halk arasında fil hastalığı olarak da bilinen lenfödem oluşur. Etkilenen bölgede şişlik, ağırlık, sıkılık hissi, ağrı ve enfeksiyonlara yatkınlık belirtileri ortaya çıkar. Hastanın yaşam kalitesini ve sosyal yaşamını olumsuz yönde etkiler. İlerleyen dönemlerde kozmetik deformitelere, kol ve bacak fonksiyonlarında kısıtlılıklara neden olur.
Lenfödem Çeşitleri Nelerdir?
- Doğuştan gelen (pirmer) lenfödem: Lenf damar yada bezlerinin doğuştan olmaması sonucu gelişir. Ancak şişlik yıllar sonra gençlik döneminde belirir.
- Sonradan oluşan lenfödem (sekonder lenfödem): Lenfdamarlarının hastalıklar yada tedaviler sonucu tahrip olması nedeni ile gelişir. Doğuştan olan lenfödeme göre daha yaygındır.
Nedenleri Nedir?
Sonradan oluşan lenfödemin en yaygın nedeni lenfdamarlarının çeşitli tedavi yöntemleri ile hasar görmesine bağlıdır. Örneğin kanser için yapılan ameliyatlar yada radyasyon tedavisi sonrası lenfdamarları sıklıkla hasar görür ve lenfödem oluşabilir. En tipik örnek meme kanseri cerrahisi sonrası kolda gelişen lenfödemdir. Bunun yanında lenfyollarının üzerinde yapılan çeşitli ameliyatlar, yanıklar, lenfyollarını tahrip eden tekrarlayan enfeksiyonlar lenfödem gelişimine katkıda bulunur.
Belirtileri Nelerdir?
- Tek taraflı ve bastırınca iz bırakan şişlik
- Bacaklarda ve kolda asimetri
- Ağır gergin, ve dolgun kol ya da bacak
- Ciltte katlanma ve kalınlaşma, renk değişikliği
- El veya ayaktan başlayıp yukarı doğru ilerleyen ödem
- Hareket zorluğu
- Kolay enfeksiyon gelişimi
- Tekrarlanan cilt enfeksiyonları
Lenfödem nasıl teşhis edilir?
Erken evrede etkilenen alanda şişlik ve çap artışı en önemli dikkat çekici belirtilerdir. Kullanılan takı, aksesuarlar, giysi ve ayakkabının sıkması söz konusu olur. Kol yada bacak diğeri taraf ile karşılaştırıldığında çap farklılığı, dokuda kıvam değişikliği saptanır. Belirtiler aşırı egzersiz ve yorgunluk sonrası artış gösterir. Başlangıçta akşam saatlerinde ortaya çıkan belirtiler, hastalığın ilerlemesi ile gün içinde kalıcı nitelikte gözlenir. Lenfödem teşhisi ve ayırıcı tanısında kan tahlilleri, toplar damarların değerlendirlmesi (venöz dopler usg), lenfosintigrafi ve lenfatik MRI tetkikleri fayda sağlar.
Nasıl Tedavi Edilir?
Lenfödemde etkin tedavi kompleks boşaltıcı fizyoterapi ile yapılır.Bu yöntem hastalara tamamen elle yapılan özel bir lenf drenaj masajını, cilt bakımı eğitimini, lenfödeme özel bandajlarla yapılan kompresyon tedavisini ve özel egzersiz programının oluşturulduğu kompleks bir tedavi yaklaşımıdır.
Lenfödem rehabilitasyonunda başarı için bu konuda eğitim almış, deneyimli kişiler tarafından yapılmalıdır. Hastanemizde tedavi Alman Földi Kliniğin düzenlediği eğitim programlarında yetişmiş fizyoterapistimiz Edanur Güler gerçekleştirecektir.
